چکاپ کامل بدن و آزمایش چکاپ کامل خون، از مهم‌ترین موارد برای حفظ سلامت بدن است که بهتر است سالی یک بار انجام شود. این اقدام موجب پیشگیری از بیماری‌های احتمالی همچون دیابت، چربی خون، اختلالات گوارشی و سایر بیماری‌ها و صرفه‌جویی در وقت و هزینه برای درمان‌های احتمالی در آینده می‌شود. مطالعه مقاله زیر شما را با لیست آزمایش چکاپ کامل و اطلاعات مربوط به آن آشنا می‌کند.

آزمایش چکاپ کامل شامل چیست؟

حتما بسیاری از شما می‌دانید که آزمایش چکاپ کامل شامل چیست زیرا احتمالا سالی یک بار برای کنترل وضعیت سلامت خود آن را انجام می‌دهید.

از آنجایی که بدن انسان بسیار پیچیده است و برخی بیماری‌ها ممکن است تا بروز علائم خود زمان زیادی را طی کنند، بنابراین برای اطلاع از وضعیت فیزیکی خود، بهتر است بدانید که چکاپ کامل چه چیزهایی را نشان می‌دهد و برای انجام آن با لیست آزمایش چکاپ کامل آشنا شوید و حداقل سالی یک بار اقدام کنید.

البته افرادی که به بیماری‌های خاصی از جمله دیابت، بیماری قلبی، اختلالات تیروئید، اختلالات خونی، فشار خون، چربی خون و سایر بیماری‌ها مبتلا هستند به خوبی می‌دانند که آزمایش چکاپ کامل شامل چیست زیرا هر چند وقت یک بار باید این آزمایش‌ها را انجام دهند. به ویژه افراد مسن که به دلیل بالا رفتن سن خود ممکن است به یک یا چند نوع از این بیماری‌ها مبتلا باشند.

آزمایش چکاپ کامل تمام مواردی را که ممکن است موجب بیماری یا اختلال در بدن شود مورد بررسی قرار می‌دهد. آزمایش‌های چربی خون، قند خون، تیروئید، کبد، کلیه، اوره و بسیاری دیگر که در قسمت لیست آزمایش چکاپ کامل به آن اشاره خواهیم کرد.

ضرورت آزمایش چکاپ کامل چیست؟

معاینه و بررسی کل بدن هر چند وقت یک بار ضروری و حیاتی است. بسیاری از افراد تصور می‌کنند انجام آزمایش چکاپ کامل فقط اتلاف وقت و هزینه است و تا زمانی که علائم غیر طبیعی در بدن مشاهده نشده، نیازی به انجام آن نیست. اما اگر هوشمندانه‌تر و اتفاقا اقتصادی‌تر فکر کنیم، انجام این آزمایش موجب پیشگیری از بیمار‌های احتمالی و تشخیص زود هنگام آن‌ها و صرفه‌جویی در هزینه و وقت برای انجام برخی پروسه‌های درمانی و جراحی‌های مختلف است.

فایده دیگر این آزمایش، آگاهی از عادات ناسالم غذایی و جسمی و روحی است و شما را در انتخاب و رعایت سبک زندگی سالم ترغیب خواهد کرد. انجام این آزمایش برای افراد ۳۵ سال به بالا، یک بار در سال توصیه می‌شود.

لیست آزمایش چکاپ کامل

برای آنکه بدانید آزمایش چکاپ کامل چه چیزهایی را نشان می‌دهد، لیست آزمایش چکاپ کامل را در اختیار شما قرار می‌دهیم تا با آگاهی بیشتری برای انجام این آزمایش اقدام کنید.  لیست آزمایش چکاپ کامل عبارت است از:

• آزمایش قند خون شامل آزمایش FBS (آزمایش قند خون ناشتا) و آزمایش HbA1c
• آزمایش تیروئید شامل بررسی هورمون‌های T3، T4 و TSH
• آزمایش کلسیم
• آزمایش کلسترول و چربی خون شامل کلسترول، تری گلیسیرید، HDL (کلسترول خوب)، LDL (کلسترول بد)، VLDL، نسبت LDL به HDL، نسبت HDL به LDL، نسبت کلسترول به HDL، کلسترول غیر HDL
• آزمایش کبد شامل اندازه‌گیری آلبومین، بیلی روبین، آلکالین فسفاتاز، لاکتات دهیدروژناز، زمان پروترومبین، ترانس آمیناز آلانین، ترانس آمیناز اسپارتات، گاما گلوتامیل
• آزمایش کلیه شامل بررسی میزان نیتروژن اوره خون، کراتینین، اسید اوریک، کلسیم، فسفر، سدیم، پتاسیم، کلرید، نسبت کراتینین به نیتروژن اوره خون، تست GFR، نسبت کراتینین به اوره
• آزمایش الکترولیت شامل سدیم، پتاسیم و کلرید (کلراید)
• آزمایش ESR
• آزمایش چکاپ ویتامین‌ها
• آزمایش CBC یا آزمایش شمارش کامل خون که به آزمایش چکاپ کامل خون هم معروف است
• آزمایش سلامت استخوان
• آزمایش تجزیه ادرار شامل بررسی رنگ، شفافیت و میزان قند، پروتئین، خون، نیترات، بیلی روبین، کتون، گلبول‌های قرمز، کریستال، باکتری، غلظت، اسیدی بودن، لکوسیتوز می‌باشد.

آزمایش چکاپ کامل خون

آزمایش چکاپ کامل خون که به آزمایش cbc آزمایش کامل خون، معروف است، شامل گروهی از آزمایش‌هاست که سلول‌های خونی از جمله گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد. سلول‌های خونی در مغز استخوان تولید و به هنگام نیاز، در خون آزاد می‌شوند. این آزمایش برای کنترل برخی بیماری‌ها که سلول‌های خونی را تحت تاثیر قرار می‌دهد از جمله سرطان، کم خونی، عفونت، اختلال خونریزی و التهاب، انجام می‌شود. 

آزمایش قند خون

• آزمایش FBS یا قند خون ناشتا: آزمایش FBS از آزمایش‌های مهم برای کنترل و بررسی قند خون است. اگر میزان آن بالا باشد به معنی ابتلا به دیابت است. واضح است که برای انجام این آزمایش باید ناشتا باشید. 
• آزمایش HbA1c: این آزمایش برای افراد دیابتی است که هر 2 تا 6 ماه یک بار باید انجام شود. این آزمایش، میانگین قند خون شما را در 2 یا 3 ماه گذشته اندازه‌گیری می‌کند. برای انجام این آزمایش نیاز به ناشتایی نیست.

آزمایش تیروئید

آزمایش تیروئید برای تشخیص اختلالات تیروئید از جمله کم کاری تیروئید و پرکاری تیروئید انجام می‌شود. آزمایش تیروئید شامل بررسی هورمون‌های T4، TSH و T3 است. اگر میزان هورمون T4 پایین و هورمون TSH بالا باشد، به معنی کم کاری تیروئید و اگر میزان T4 بالا و TSH پایین باشد، به معنی پرکاری تیروئید است. برای آزمایش تیروئید باید ناشتا باشید.

آزمایش چربی خون

آزمایش چربی خون شامل بررسی 4 مورد است. در این آزمایش، میزان کلسترول، چربی خوب (HDL)، چربی بد (LDL) و تری گلیسیرید بررسی می‌شود. اگر میزان این موارد در آزمایش بیش از حد طبیعی باشد، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی وجود دارد. برای آزمایش چربی خون باید ناشتا باشید.

آزمایش کبد

آزمایش عملکرد کبد میزان برخی پروتئین‌ها و آنزیم‌ها را در خون بررسی می‌کند تا نحوه عملکرد کبد مورد ارزیابی قرار گیرد. موارد آزمایش عبارتند از:

• آلکالین فسفاتاز یا ALP: آنزیمی است در کبد، استخوان و مجرای صفراوی که میزان بالای آن به معنای آسیب در کبد است.
• آلانین ترانس آمیناز یا ALT: آنزیمی است در متابولیسم پروتئین مورد استفاده قرار می‌گیرد. افزایش آن نشانه آسیب در کبد است.
• ترانس آمیناز آسپارتات یا AST: آنزیمی است در بدن که میزان آن به طور کلی پایین است. افزایش آن علامت آسیب در کبد یا عضلات است.
• بیلی روبین: ماده‌ای است که در اثر تجزیه گلبول‌های قرمز تشکیل می‌شود و از طریق کبد وارد مدفوع می‌شود. این ماده برای تشخیص زردی، بیماری‌های کبد و برخی انواع کم خونی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
• آلبومین: آلبومین نام پروتئینی است در کبد که میزان غیر طبیعی آن علامت آسیب کبدی است.
• لاکتات دهیدروژناز یا LDH: نام آنزیمی در کبد است که میزان بالای آن نشان دهنده آسیب در کبد است.
• گاما گلوتامیل ترانسفراز یا GGT: نام یک آنزیم در خون است که میزان بالای آن علامت آسیب کبد یا مجرای صفراوی است.
• زمان پروترومبین یا PT: به زمان لخته شدن خون گفته می‌شود که افزایش میزان آن علامت آسیب کبد است.

آزمایش کلیه

در آزمایش عملکرد کلیه مواردی از قبیل نیتروژن اوره خون، اسید اوریک، کراتینین، کلسیم، فسفر، سدیم، پتاسیم و GFR مورد بررسی قرار می‌گیرد.

• نیتروژن اوره خون یا تست BUN: یکی از آزمایش‌های مهم برای بررسی عملکرد کلیه است که میزان نیتروژن خون اندازه‌گیری می‌شود و بالا بودن سطح آن به معنی اختلال در عملکرد کلیه است.
• کراتینین: ماده‌ای است که در اثر تجزیه کراتین ایجاد و از طریق کلیه دفع می‌شود.
• GFR یا سرعت فیلتراسیون گلومرولی: میزان این شاخص، وضعیت عملکرد کلیه را نشان می‌دهد. گلومرول به فیلترهای کوچکی گفته می‌شود که موجب دفع مواد زائد خون از کلیه‌ها می‌شوند و از طرف دیگر مانع از بین رفتن سلول‌های خونی و پروتئین‌ها می‌شوند. در واقع تعریف دقیق GFR، فیلتر کردن میزان خون در دقیقه به وسیله گلومرول است.

آزمایش ESR

آزمایش ESR سرعت رسوب گلبول‌های قرمز را در خون نشان می‌دهد و برای تشخیص التهاب در بدن به کار می‌رود. 

آزمایش چکاپ ویتامین‌ها

آزمایش چکاپ ویتامین‌ها برای اطلاع از کمبود ویتامین‌ها در بدن تجویز می‌شود. این آزمایش شامل اندازه‌گیری میزان آهن، ویتامین D، ویتامین B12 و B9، ویتامین A و C است. 

آزمایش کلسیم

آزمایش کلسیم برای اندازه‌گیری میزان کلسیم تجویز می‌شود که از مهم‌ترین مواد معدنی بدن و برای حفظ سلامت استخوان‌ها بسیار حیاتی است. تقریبا تمام کلسیم بدن در استخوان‌ها ذخیره می‌شود و تنها یک درصد آن در خون جریان دارد. کلسیم در خون به دو شکل وجود دارد. مقداری از آن آزاد است و به هیچ ماده‌ای متصل نیست و مقدار دیگری از آن به آلبومین و یا مواد دیگر در خون متصل است.

آزمایش الکترولیت

الکترولیت‌ها در واقع همان نمک‌ها و مواد معدنی از قبیل سدیم، پتاسیم و .. هستند که به شکل محلول در خون و مایعات دیگر وجود دارند و برای بدن بسیار حیاتی هستند. این مواد معدنی در انتقال مواد مغذی به داخل و خارج سلول‌ها، در حفظ آب بدن و تثبیت میزان اسید و باز در بدن نقش مهمی دارند. اگر میزان الکترولیت‌ها در بدن خارج از حد طبیعی باشد، موجب بیماری‌های کلیوی می‌شود.

آزمایش تجزیه ادرار

آزمایش تجزیه ادرار، برای تشخیص و کنترل عفونت ادراری، دیابت و بیماری‌های کلیه تجویز می‌شود. در این آزمایش، رنگ، غلظت و مواد داخل ادرار که در زیر به آن اشاره شده، مورد بررسی قرار می‌گیرند:

• PH یا اسیدیته: این شاخص به میزان اسید در ادرار اشاره دارد و میزان غیر طبیعی آن علامت اختلال در مجاری ادراری یا کلیه است.
• غلظت: غلیظ بودن ادرار و عدم شفافیت آن نشانه کمبود آب بدن و مصرف ناکافی مایعات است.
• پروتئین: افزایش بیش از حد پروتئین در ادرار نشانه اختلال در کلیه است.
• قند: اگر میزان قند در ادرار بیش از حد نرمال باشد، باید حتما آزمایش‌های تکمیلی برای تشخیص دقیق‌تر دیابت انجام شود.
• بیلی روبین: وجود بیلی روبین در ادرار علامت بیماری کبد یا اختلال در آن است.
• کتون: مشاهده کتون در ادرار به هر میزانی علامت دیابت می‌تواند باشد و باید پیگیری شود.
• خون: خون در ادرار علامت عفونت، سرطان کلیه یا مثانه، سنگ کلیه یا مثانه و یا آسیب کلیه است.
• گلبول‌های سفید: وجود گلبول سفید در ادرار نشان دهنده عفونت می‌تواند باشد.
• گلبول‌های قرمز: وجود گلبول قرمز در ادرار علامت اختلال خونی، بیماری کلیوی و یا بیماری‌هایی مانند سرطان مثانه ممکن است باشد.
• باکتری: وجود باکتری در ادرار علامت عفونت است.
• کریستال: کریستال‌ها که حاصل مواد شیمیایی موجود در ادرار هستند احتمالا علامت سنگ کلیه هستند. 

آزمایش چکاپ سلامت استخوان

برای اطمینان از سلامت استخوان‌ها و جلوگیری از پوکی استخوان، انجام آزمایش CBC و ESR و بررسی مواردی از قبیل کلسیم، منیزیم، ویتامین D، فسفر، فاکتور روماتوئید وآزمایش CRP ضروری است. همچنین برای اطمینان بیشتر می‌توان تست سنجش تراکم استخوان را در مراکز چکاپ کامل بدن و یا مراکز سنجش تراکم استخوان انجام داد.

چکاپ کامل بدن

در قسمت‌های قبل اشاره کردیم که آزمایش چکاپ کامل چه چیزهایی را نشان می‌دهد. به غیر از آزمایش‌های خون که برای چکاپ کامل لازم است، موارد دیگری برای حفظ سلامت و چکاب بدن بهتر است در مراکز چکاپ کامل بدن انجام شود. این موارد می‌تواند شامل معاینه چشم، سونوگرافی سینه برای زنان هر ۶ ماه یک بار، تست عملکرد ریه، سنجش تراکم استخوان برای جلوگیری از پوکی استخوان به ویژه برای افراد مسن، نوار قلب و اکو به ویژه برای افرادی که علائم ناراحتی قلبی دارند و برخی موارد دیگر باشد.

تست عملکرد ریه

ساده‌ترین تست عملکرد ریه، اسپیرومتری است. در این تست باید از طریق یک لوله نفس بکشید و نفس خود را خارج کنید. پزشک ناظر بر انجام تست، میزان هوای وارد شده و خارج شده از ریه‌ها را اندازه‌گیری می‌کند. این تست برای تشخیص بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) و شرایطی که هوای ریه‌ها را در خود نگاه می‌دارد مفید است.

قیمت آزمایش چکاپ کامل و شرایط آمادگی

قیمت آزمایش چکاپ کامل بسته به تعداد آزمایش‌ها و محل آزمایشگاه (دولتی یا خصوصی) متفاوت است. برای انجام آزمایش چکاپ باید ۱۲ ساعت ناشتا باشید.

سوالات رایج